Kary nakładane na osoby fizyczne, spółki i instytucje finansowe

27 SIERPNIA 2024

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) i Narodowy Bank Polski prowadzą regularne kontrole w tzw. instytucjach obowiązanych. Podczas kontroli następuje weryfikacja, czy nie zostały naruszone przepisy ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa AML).

W przypadku identyfikacji uchybień GIIF może nałożyć karę administracyjną oraz podjąć szereg innych działań. Informacje o karach nakładanych na banki i duże instytucje są powszechnie znane i często pojawiają się prasie masowej. Przykładem takiej kary jest 21 mln 659 tys. zł kary nałożonej na ING Bank Śląski w październiku 2022. Za to mniej znanymi faktami są kary nakładane na podmioty, takie jak osoby fizyczne, jednoosobowe działalności gospodarcze i małe spółki. Zatem jak wygląda temat kar dla małych podmiotów?

Przegląd kar

Z analizy kar w kontekście przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu nałożonych w ostatnim roku, od września 2022 do sierpnia 2023, można zaobserwować narastający trend wzrostu liczby i średnich kwot nakładanych kar. Wartości te rosną w miarę upływu czasu, co wskazuje na konsekwentne dążenie do skutecznej egzekucji przepisów ustawy AML.

Na dzień dzisiejszy, średnia kara administracyjna z tytułu niewywiązywania się z wymogów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy to 255 tysięcy zł. Łącznie nałożono kary na 175 podmiotów w łącznej wartości ponad 43 milionów złotych. Najwyższa kara opiewała na ponad 21 milionów, a najmniejsza pieniężna to 200 zł. Zdarzały się przypadki kary wyłącznie w postaci publikacji informacji o naruszeniach. Wśród karanych firm znajdziemy banki, SKOKi, kantory, bukmacherów, pośredników kredytowych, instytucje płatnicze, fundacje, jubilerów i sprzedawców złota, a nawet antykwariaty i hotele.

Jeśli chodzi o obszary, za które nakładane są kary, można dostrzec powtarzające się problemy wśród instytucji obowiązanych. Do głównych uchybień zaliczają się:

brak wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za kwestie AML (art. 8 ustawy AML) lub za wdrażanie obowiązków wynikających ustawy AML (art. 7 ustawy AML);
brak adekwatnych szkoleń dla pracowników z zakresu AML (art. 52 ustawy AML);
brak należytej oceny ryzyka instytucji obowiązanej lub jego regularnej aktualizacji (art. 27 ustawy AML);
brak odpowiedniej procedury AML lub braki w samej procedurze (art. 50 ustawy AML);
brak wymaganej procedury dla anonimowego zgłaszania naruszeń przez pracowników (art. 53 ustawy AML);
zastosowanie nieprawidłowych lub niestosowanie środków bezpieczeństwa finansowego wobec klientów lub transakcji okazjonalnych (art. 33 i nast. Ustawy AML);
brak oceny ryzyka stosunków gospodarczych (art. 33 i nast. Ustawy AML);
brak lub nienależyte przekazanie do GIIF odpowiednich informacji (art. 72 Ustawy AML).

Przykłady kar

Firma jubilerska z Warszawy otrzymała 15 000 zł kary za:

Niewyznaczenie spośród zarządu osoby odpowiedzialnej za wdrożenie obowiązków określonych w ustawie – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 7 ustawy,
Niewyznaczenie pracownika zajmującego kierownicze stanowisko, odpowiedzialnego za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej oraz jej pracowników i innych osób wykonujących czynności na rzecz tej instytucji obowiązanej z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, odpowiedzialnego również za przekazywanie zawiadomień, o których mowa w art. 74 ust. 1 , art. 86 ust. 1, art. 89 ust. 1 i art. 90 ustawy – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 8 ustawy,
Niesporządzenie w postaci elektronicznej lub papierowej oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do działalności instytucji obowiązanej, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 27 ust. 3 ustawy,
Niewprowadzenie wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu określającej, z uwzględnieniem charakteru, rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności, zasad postępowania stosowanych w instytucji obowiązanej – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 50 ustawy,
Niezapewnienie udziału osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków, uwzględniających charakter, rodzaj i rozmiar działalności prowadzonej przez instytucję obowiązaną oraz zagadnienia związane z ochroną danych osobowych, a także aktualną wiedzę w zakresie realizacji obowiązków instytucji obowiązanej – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 52 ustawy,
Nieopracowanie i niewdrożenie wewnętrznej procedury anonimowego zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz przedsiębiorcy rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 53 ustawy.

Kantor wymiany walut ze Starego Sącza otrzymał karę 30 000 zł za:

Nieprzekazanie Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacji o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której równowartość przekracza 15 000 euro – co stanowi niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 72 ust. 3 ustawy.
Przekazanie Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacji o przeprowadzeniu transakcji kupna i sprzedaży wartości dewizowych, których równowartość przekracza 15 000 euro bez wszystkich wymaganych ustawą danych, co stanowi niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 72 ust. 6 pkt 1, 2, 3 i 5 ustawy.

Fundacja z Katowic otrzymała karę 15 000 zł za:

Niesporządzenie oceny ryzyka zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy.
Niestosowanie środków bezpieczeństwa finansowego zgodnie z art. 33 ust. 1 w zw. z art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy,
Nieprzekazanie do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej informacji zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Nie tylko kary pieniężne

Warto podkreślić, że kary pieniężne to tylko jedna z form sankcji, jakie mogą zostać nałożone na instytucje naruszające przepisy AML. Skutkiem kary jest często utrata reputacji instytucji w oczach klientów lub partnerów biznesowych. GIIF lub NBP mogą również nakazać zaprzestania pewnych działań oraz opublikować informacje o naruszeniach, co dodatkowo wpływa na wiarygodność i zaufanie do danej instytucji.

Wniosek, jaki można wyciągnąć, jest taki, że aby uniknąć kar podczas kontroli, nie wystarczy jedynie spełnienie formalnych wymogów. Bardzo istotne jest wprowadzenie kompleksowego podejścia, w którym instytucje obowiązane nie tylko przestrzegają przepisów, ale także analizują skuteczność swoich działań.

Co wynika z analizy kar nakładanych?

Po pierwsze, ważne jest, aby instytucje miały solidne procedury związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy (AML) oraz żeby te procedury były regularnie aktualizowane. Odpowiednio opracowane procedury są kluczowe dla zapewnienia skuteczności w działaniach AML/CFT oraz uniknięcia ewentualnych kar.

Po drugie, często nawet ważniejsze od procedur jest posiadanie odpowiedniego rozwiązania informatycznego do wsparcia działań związanych z AML. Taki system umożliwia automatyzację stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, ułatwia monitorowanie transakcji oraz identyfikowanie podejrzanych aktywności. Brak takiego narzędzia może znacząco utrudnić przestrzeganie przepisów AML - procesy manualne, są bardziej skomplikowane i podatne na błędy. Podkreślając, właściwe narzędzie informatyczne odgrywa kluczową rolę w efektywnym wypełnianiu obowiązków związanych z AML.

Skorzystaj z naszego rozwiązania i uniknij kar.