Kraje wysokiego ryzyka

22 CZERWCA 2025

Pojęcie "państwa trzeciego wysokiego ryzyka" jest obecnie zagadnieniem, które może wydawać się niejednoznaczne z punktu widzenia procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy. Postaramy się przybliżyć, jak zatem instytucje obowiązane powinny interpretować informacje o kraju pochodzenia klienta.

Alt text

Czym są państwa trzecie wysokiego ryzyka

Zgodnie z definicją ustawową, państwo trzecie wysokiego ryzyka to kraj, który nie posiada skutecznego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu, lub ma znaczące braki w tym systemie. Jednakże identyfikacja takich krajów nie jest prosta. Ustawodawca nie wskazał wprost, które to państwa, ale określił zasady, jakimi powinna kierować się instytucja obowiązana przy ich ustaleniu.

Informacje mają pochodzić z wiarygodnych źródeł, takich jak raporty z ewaluacji krajowych systemów przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, przeprowadzanych przez Grupę Specjalną do spraw Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) oraz akty delegowane wydawane na podstawie dyrektywy AML IV.

Właściwe określenie listy państw trzecich wysokiego ryzyka jest kluczowe dla prawidłowego stosowania oceny ryzyka, która wymaga od instytucji obowiązanych stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w przypadkach wyższego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Spójrzmy zatem na aktualne dane pochodzące z FATF oraz aktów delegowanych UE.

Ważne informacje o aktualizacjach list

FATF aktualizuje swoje listy krajów objętych wzmożonym monitoringiem trzy razy w roku podczas sesji plenarnych (zwykle w lutym, czerwcu i październiku). Instytucje obowiązane muszą na bieżąco monitorować te zmiany i dostosowywać swoje procedury.

Najnowsze zmiany (czerwiec 2025):

  • Usunięto z listy FATF: Chorwacja, Mali, Tanzania - kraje spełniły wymagania FATF i zostały usunięte z listy monitorowania
  • Dodano do listy FATF: Boliwia, Wyspy Dziewicze - kraje zostały dodane ze względu na niewystarczające systemy AML/CFT

Kraje wysokiego ryzyka według FATF

AKTUALIZACJA: 13 czerwca 2025 r. - Chorwacja, Mali i Tanzania zostały usunięte z listy krajów wysokiego ryzyka. Do listy dodano Boliwię i Wyspy Dziewicze.

Aktualna lista wraz z opisami dostępna jest na stronie FATF.

Kraj pod obserwacją FATF Polska nazwa kraju
Algeria Algieria
Angola Angola
Bolivia Boliwia
Bulgaria Bułgaria
Burkina Faso Burkina Faso
Cameroon Kamerun
Côte d'Ivoire Wybrzeże Kości Słoniowej
Democratic Republic of Congo Demokratyczna Republika Konga
Haiti Haiti
Kenya Kenia
Lao PDR Laos
Lebanon Liban
Monaco Monako
Mozambique Mozambik
Namibia Namibia
Nepal Nepal
Nigeria Nigeria
South Africa Republika Południowej Afryki
South Sudan Sudan Południowy
Syria Syria
Venezuela Wenezuela
Vietnam Wietnam
Virgin Islands (UK) Brytyjskie Wyspy Dziewicze
Yemen Jemen

Kraje wysokiego ryzyka UE

AKTUALIZACJA: 10 czerwca 2025 r. - Komisja Europejska opublikowała zaktualizowaną listę krajów wysokiego ryzyka.

Kraje dodane do listy UE: Algieria, Angola, Wybrzeże Kości Słoniowej, Kenia, Laos, Liban, Monako, Namibia, Nepal, Wenezuela

Kraje usunięte z listy UE: Barbados, Gibraltar, Jamajka, Panama, Filipiny, Senegal, Uganda, Zjednoczone Emiraty Arabskie

Nr. Kraj wysokiego ryzyka Polska nazwa kraju
1 Afghanistan Afganistan
2 Algeria Algieria
3 Angola Angola
4 Burkina Faso Burkina Faso
5 Cameroon Kamerun
6 Côte d'Ivoire Wybrzeże Kości Słoniowej
7 Democratic Republic of Congo Demokratyczna Republika Konga
8 Haiti Haiti
9 Kenya Kenia
10 Lao PDR Laos
11 Lebanon Liban
12 Mali Mali
13 Monaco Monako
14 Mozambique Mozambik
15 Myanmar Myanmar
16 Namibia Namibia
17 Nepal Nepal
18 Nigeria Nigeria
19 South Africa RPA
20 South Sudan Sudan Południowy
21 Syria Syria
22 Tanzania Tanzania
23 Trinidad and Tobago Trynidad i Tobago
24 Vanuatu Vanuatu
25 Venezuela Wenezuela
26 Vietnam Wietnam
27 Yemen Jemen
28 Iran Iran
29 Democratic People's Republic of Korea (DPRK) Korea Północna

Skonsolidowana tabela krajów na listach FATF i UE

Aktualizacja: 13 czerwca 2025 r. - Tabela odzwierciedla najnowsze zmiany w listach FATF i UE.

Kraj Nazwa po angielsku FATF UE
Afganistan Afghanistan
Algieria Algeria
Angola Angola
Boliwia Bolivia
Bułgaria Bulgaria
Burkina Faso Burkina Faso
Kamerun Cameroon
Wybrzeże Kości Słoniowej Côte d'Ivoire
Demokratyczna Republika Konga Democratic Republic of Congo
Haiti Haiti
Kenia Kenya
Laos Lao PDR
Liban Lebanon
Mali Mali
Monako Monaco
Mozambik Mozambique
Myanmar Myanmar
Namibia Namibia
Nepal Nepal
Nigeria Nigeria
Republika Południowej Afryki South Africa
Sudan Południowy South Sudan
Syria Syria
Tanzania Tanzania
Trynidad i Tobago Trinidad and Tobago
Vanuatu Vanuatu
Wenezuela Venezuela
Wietnam Vietnam
Brytyjskie Wyspy Dziewicze Virgin Islands (UK)
Jemen Yemen
Iran Iran

Lista krajów o nieakceptowalnym ryzyku (UHRC)

Termin UHRC nie jest zdefiniowany ustawowo – konkretne listy różnią się pomiędzy instytucjami finansowymi. Instytucje finansowe stosują własne listy krajów o nieakceptowalnym ryzyku (UHRC - Unacceptable High Risk Countries). Podmioty z tych krajów są wykluczone z możliwości nawiązywania relacji gospodarczych ze względu na różne czynniki, takie jak sankcje międzynarodowe, wysokie ryzyko geopolityczne, brak skutecznych regulacji w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, a także destabilizacja polityczna.

Kraje z "czarnej listy" FATF wymagają szczególnie restrykcyjnych środków – nie tylko wzmożonej należytej staranności, ale również środków ograniczających kontakty biznesowe i finansowe:

AKTUALIZACJA: 13 czerwca 2025 r. - Czarna lista FATF pozostała bez zmian. FATF podkreśla zwiększone ryzyko finansowania proliferacji ze strony Korei Północnej oraz ostrzega Myanmar o możliwych pełnych środkach przeciwdziałających, jeśli nie poczyni postępów do października 2025.

Kraj Status FATF Powód umieszczenia na liście
Korea Północna (DPRK) Czarna lista - Countermeasures Sankcje ONZ, brak współpracy z FATF, całkowite ograniczenie relacji finansowych, zwiększone ryzyko finansowania proliferacji
Iran Czarna lista - Countermeasures Sankcje ONZ i USA, niewdrożenie konwencji Palermo i antyterrorystycznych, zagrożenia dla systemu finansowego
Myanmar Czarna lista - Enhanced Due Diligence Destabilizacja polityczna, nieefektywne systemy AML/CFT. UWAGA: Możliwe pełne środki przeciwdziałające od października 2025

Inne kraje często umieszczane na listach UHRC:

Kraj Powód umieszczenia na liście
Syria Sankcje UE i ONZ, wysoki poziom ryzyka politycznego
Sudan Sankcje USA, destabilizacja polityczna
Kuba Sankcje USA, brak współpracy z FATF
Rosja Sankcje UE i USA, ryzyko geopolityczne
Białoruś Sankcje UE i USA, ryzyko polityczne
Krym (region Ukrainy) Sankcje UE i USA, aneksja przez Rosję
Ługańsk i Donieck (regiony Ukrainy) Sankcje UE i USA, konflikt zbrojny

Kraje, które mogą zostać dodane do list UHRC:

Kraj Powód rozważenia dodania
Boliwia Nowo dodana do listy FATF (czerwiec 2025), może zostać dodana do niektórych list UHRC instytucji finansowych
Virgin Islands (UK) Nowo dodane do listy FATF (czerwiec 2025), brytyjskie terytorium zamorskie o zwiększonym ryzyku AML/CFT

Praktyczne zalecenia dla instytucji:

  • Stosowanie wzmożonych środków należytej staranności wobec wszystkich krajów z list
  • W przypadku krajów z "czarnej listy" FATF - rozważenie zerwania relacji korespondencyjnych
  • Szczegółowa weryfikacja beneficjentów rzeczywistych i źródeł pochodzenia środków
  • Zwiększone monitorowanie transakcji w czasie rzeczywistym
  • Uzyskanie zgody kadry kierowniczej wyższego szczebla na nawiązanie relacji

Lista UHRC powinna być regularnie aktualizowana w odpowiedzi na zmieniającą się sytuację polityczną i gospodarczą na świecie. Różne instytucje finansowe z różnych krajów mogą mieć różne listy UHRC i wymagać ich stosowania przez współpracujące z nimi inne instytucje finansowe.

Ranking krajów pod względem ryzyka, na który warto zwrócić uwagę

Na koniec warto zwrócić uwagę na źródło danych, jakim jest szwajcarski Basel AML Index i ranking jurysdykcji bazujący na 18 różnych wskaźnikach. Publicznie dostępne dane pozwalają np. zapoznać się z rankingiem krajów pod względem ryzyk AML.

Nadal masz wątpliwości czy System AML jest dla Ciebie?

Dla wszystkich nowych użytkowników oferujemy darmowy 7 dniowy okres próbny, podczas którego można przetestować wszystkie funkcje i możliwości Systemu AML bez żadnych zobowiązań.



System AML
System AML