Kary nakładane na osoby fizyczne, spółki i instytucje finansowe

13 WRZEŚNIA 2023

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) i Narodowy Bank Polski prowadzą regularne kontrole w tzw. instytucjach obowiązanych. Podczas kontroli następuje weryfikacja, czy nie zostały naruszone przepisy ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa AML).

Kary nakładane na osoby fizyczne, spółki i małe instytucje finansowe

W przypadku identyfikacji uchybień GIIF może nałożyć karę administracyjną oraz podjąć szereg innych działań. Informacje o karach nakładanych na banki i duże instytucje są powszechnie znane i często pojawiają się prasie masowej. Przykładem takiej kary jest 21 mln 659 tys. zł kary nałożonej na ING Bank Śląski w październiku 2022. Za to mniej znanymi faktami są kary nakładane na podmioty, takie jak osoby fizyczne, jednoosobowe działalności gospodarcze i małe spółki. Zatem jak wygląda temat kar dla małych podmiotów?

Przegląd kar

Z analizy kar w kontekście przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu nałożonych w ostatnim roku, od września 2022 do sierpnia 2023, można zaobserwować narastający trend wzrostu liczby i średnich kwot nakładanych kar. Wartości te rosną w miarę upływu czasu, co wskazuje na konsekwentne dążenie do skutecznej egzekucji przepisów ustawy AML.

Analizując kary, które zostały nałożone przez GIIF lub NBP od września 2022, do sierpnia 2023 roku, można zauważyć, że liczba kar i ich średnie kwoty rosną. Wnioski, które się nasuwają są takie, że organy nadzoru coraz bardziej konsekwentnie egzekwują przepisy ustawy AML, a sama liczba kontroli rośnie.

Jeśli chodzi o obszary, za które nakładane są kary, można dostrzec powtarzające się problemy wśród instytucji obowiązanych. Do głównych uchybień zaliczają się:

• brak wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za kwestie AML (art. 8 ustawy AML) lub za wdrażanie obowiązków wynikających ustawy AML (art. 7 ustawy AML);
• brak adekwatnych szkoleń dla pracowników z zakresu AML (art. 52 ustawy AML);
• brak należytej oceny ryzyka instytucji obowiązanej lub jego regularnej aktualizacji (art. 27 ustawy AML);
• brak odpowiedniej procedury AML lub braki w samej procedurze (art. 50 ustawy AML);
• brak wymaganej procedury dla anonimowego zgłaszania naruszeń przez pracowników (art. 53 ustawy AML);
• zastosowanie nieprawidłowych lub niestosowanie środków bezpieczeństwa finansowego wobec klientów lub transakcji okazjonalnych (art. 33 i nast. Ustawy AML);
• brak oceny ryzyka stosunków gospodarczych (art. 33 i nast. Ustawy AML);
• brak lub nienależyte przekazanie do GIIF odpowiednich informacji (art. 72 Ustawy AML).

Przykłady kar

Firma jubilerska z Warszawy otrzymała 15 000 zł kary za:

1. Niewyznaczenie spośród zarządu osoby odpowiedzialnej za wdrożenie obowiązków określonych w ustawie – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 7 ustawy,
2. Niewyznaczenie pracownika zajmującego kierownicze stanowisko, odpowiedzialnego za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej oraz jej pracowników i innych osób wykonujących czynności na rzecz tej instytucji obowiązanej z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, odpowiedzialnego również za przekazywanie zawiadomień, o których mowa w art. 74 ust. 1 , art. 86 ust. 1, art. 89 ust. 1 i art. 90 ustawy – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 8 ustawy,
3. Niesporządzenie w postaci elektronicznej lub papierowej oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do działalności instytucji obowiązanej, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 27 ust. 3 ustawy,
4. Niewprowadzenie wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu określającej, z uwzględnieniem charakteru, rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności, zasad postępowania stosowanych w instytucji obowiązanej – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 50 ustawy,
5. Niezapewnienie udziału osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków, uwzględniających charakter, rodzaj i rozmiar działalności prowadzonej przez instytucję obowiązaną oraz zagadnienia związane z ochroną danych osobowych, a także aktualną wiedzę w zakresie realizacji obowiązków instytucji obowiązanej – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 52 ustawy,
6. Nieopracowanie i niewdrożenie wewnętrznej procedury anonimowego zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz przedsiębiorcy rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – co stanowi naruszenie obowiązku, o którym mowa w art. 53 ustawy.

Kantor wymiany walut ze Starego Sącza otrzymał karę 30 000 zł za:

1. Nieprzekazanie Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacji o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której równowartość przekracza 15 000 euro – co stanowi niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 72 ust. 3 ustawy.
2. Przekazanie Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacji o przeprowadzeniu transakcji kupna i sprzedaży wartości dewizowych, których równowartość przekracza 15 000 euro bez wszystkich wymaganych ustawą danych, co stanowi niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 72 ust. 6 pkt 1, 2, 3 i 5 ustawy.

Fundacja z Katowic otrzymała karę 15 000 zł za:

1. Niesporządzenie oceny ryzyka zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy.
2. Niestosowanie środków bezpieczeństwa finansowego zgodnie z art. 33 ust. 1 w zw. z art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy,
3. Nieprzekazanie do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej informacji zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Nie tylko kary pieniężne

Warto podkreślić, że kary pieniężne to tylko jedna z form sankcji, jakie mogą zostać nałożone na instytucje naruszające przepisy AML. Skutkiem kary jest często utrata reputacji instytucji w oczach klientów lub partnerów biznesowych. GIIF lub NBP mogą również nakazać zaprzestania pewnych działań oraz opublikować informacje o naruszeniach, co dodatkowo wpływa na wiarygodność i zaufanie do danej instytucji.

Wniosek, jaki można wyciągnąć, jest taki, że aby uniknąć kar podczas kontroli, nie wystarczy jedynie spełnienie formalnych wymogów. Bardzo istotne jest wprowadzenie kompleksowego podejścia, w którym instytucje obowiązane nie tylko przestrzegają przepisów, ale także analizują skuteczność swoich działań.

Co wynika z analizy kar nakładanych?

Po pierwsze, ważne jest, aby instytucje miały solidne procedury związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy (AML) oraz żeby te procedury były regularnie aktualizowane. Odpowiednio opracowane procedury są kluczowe dla zapewnienia skuteczności w działaniach AML/CFT oraz uniknięcia ewentualnych kar.

Po drugie, często nawet ważniejsze od procedur jest posiadanie odpowiedniego rozwiązania informatycznego do wsparcia działań związanych z AML. Taki system umożliwia automatyzację stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, ułatwia monitorowanie transakcji oraz identyfikowanie podejrzanych aktywności. Brak takiego narzędzia może znacząco utrudnić przestrzeganie przepisów AML - procesy manualne, są bardziej skomplikowane i podatne na błędy. Podkreślając, właściwe narzędzie informatyczne odgrywa kluczową rolę w efektywnym wypełnianiu obowiązków związanych z AML.

Skorzystaj z naszego rozwiązania i uniknij kar.