Jak wykrywać transakcje na słupa

21 SIERPNIA 2023

Jak identyfikować "słupy" oraz jak instytucje obowiązane mogą się przed nimi chronić?

Współczesna sytuacja gospodarcza, wysoka inflacja oraz wzrost kosztów życia sprawia, że coraz więcej ludzi staje się podatnych na działania grup przestępczych, w tym takich, które poszukują tzw. słupów. Mając to na uwadze instytucje obowiązane muszą rozpoznawać sygnały, by skutecznie identyfikować "słupy" oraz podejmować odpowiednie działania, w przypadku podejrzenia, że klient może pełnić taką rolę.

Na słupa - co to znaczy?

W kontekście AML, "słup" to osoba lub firma, która robi transakcje finansowe za kogoś innego, żeby ukryć, kto naprawdę za nimi stoi. To trochę jak ktoś, kto użycza swojego nazwiska, żeby inni mogli działać w ukryciu. Często taka osoba zakłada i udostępnia swoje konto bankowe lub dokumenty tożsamości umożliwiając innym korzystanie z nich w celach weryfikacji w instytucjach finansowych.

Czasami "słup" może być kompletnie nieświadomy, że robi coś złego, a czasem robi to celowo. Można wyróżnić trzy kategorie takich osób:

• współuczestniczący - to osoby w pełni świadome swojego udziału w przestępczych praktykach, często zakładają konta w różnych bankach, promują swoje usługi oraz werbują innych do podobnych działań;
• świadomi - choć zauważają sygnały i ostrzeżenia od personelu bankowego, ignorują je, nie przyjmując do wiadomości, że biorą udział w działalności przestępczej;
• nieświadomi - to osoby, które w ogóle nie zdają sobie sprawy z tego, że wspierają działania niezgodne z prawem, mogą sądzić, że pomagają komuś, np. pracodawcy czy bliskiej osobie, właśnie ten typ "słupów" jest najczęściej używany w celach prania pieniędzy.

Jak przestępcy werbują słupy

Przestępcy używają różnych sposobów, dla znalezienia ofiar "na słupa". Często wykorzystują do tego fałszywe oferty pracy z możliwością pracy z domu, gdzie "pracodawca" prosi o założenie nowego konta. Osoby te najczęściej są pozyskiwane poprzez darmowe konta e-mailowe lub media społecznościowe. Inną taktyką są oszustwa na stronach randkowych, gdzie rzekomy partner prosi o pomoc finansową. Niektórzy przestępcy przyciągają "słupy" obiecując atrakcyjne inwestycje z szybkim zyskiem.

Najbardziej typową prośbą kierowaną do "słupa" jest to, aby udostępnił swoje konto bankowe do przelania pieniędzy. Może też zostać poproszony o dokonanie transakcji za pośrednictwem firm zajmujących się przekazami pieniężnymi. Inna sytuacja to wymiana środków w kantorze lub punkcie wymiany walut lub kryptowalut. W wielu przypadkach słup zatrzymuje część sumy jako opłatę.

Przestępcy często też dokonują kradzieży tożsamości, podszywając się pod pracowników banków, znajomych, bliskich lub pracodawców, po to, by uzyskać dane o kontach bankowych tzw. słupa.

Szczególnie narażone na "rekrutację jako słupy" są kobiety. Są bardziej skłonne ufać ludziom, których spotkają w mediach społecznościowych lub innych platformach internetowych. Często z braku znaczących środków finansowych oraz doświadczenia łatwiej wpadają w pułapkę atrakcyjnych ofert zarobkowych lub oszustw matrymonialnych, które brzmią zbyt korzystnie, by były prawdziwe. W efekcie mogą nie dostrzegać sygnałów ostrzegawczych lub nie rozumieć pełnego zakresu potencjalnego przestępstwa.

Wykrywanie "słupów"

Aby skutecznie identyfikować potencjalne słupy i zapobiegać nielegalnym działaniom, ważne jest, aby instytucje obowiązane (w tym ich pracownicy) znali i rozumieli tzw. czerwone flagi, które mogą wskazywać na podejrzane działania. Poniżej przedstawiamy kluczowe sygnały ostrzegawcze związane z działalnością "słupów":

• nietypowy profil klienta: osoba, która znacznie odbiega od profilu typowego klienta (np. osoba dużo młodsza niż starsza) lub dysponuje środkami nieproporcjonalnymi do jej zawodu, lub wykonywanego zajęcia (np. niepracujący student);
• nietypowe transakcje : transakcje o nietypowych wartościach lub częstotliwości, odbiegające od profilu klienta, zwłaszcza te związane z międzynarodowymi przelewami, szczególnie z krajami wysokiego ryzyka;
• szybki przepływ środków : częste wpłaty i wypłaty dużych sum w krótkim czasie;
• zmiana aktywności: klienci, którzy nagle zmieniają swoje zachowanie (np. znaczny wzrost wartości transakcji);
• niejasne powiązania: jeśli klient nie jest w stanie wytłumaczyć źródła lub celu przepływów finansowych;
• wykrycie prowizji: pozostawianie na koncie prowizji po dokonaniu transakcji;
• podejrzane zachowanie: klient jest podenerwowany, sprawa wydaje się pilna, jest niechętny do przeprowadzenia pełnego procesu weryfikacji tożsamości, nie umie wytłumaczyć źródła pochodzenia środków, czy przedłożyć potwierdzenia (np. nie posiada umowy o pracę), czy tłumaczy, że środki musi przesłać na prośbę partnera czy pracodawcy, czy chce zamknąć konto od razu po jego otworzeniu;
• obecność osób trzecich: gdy osoba trzecia uczestniczy przy otwieraniu konta, wydaje polecenia co do dyspozycji środków czy ma otrzymać dostęp do konta klienta.

Strategie mające na celu zwalczanie problemu "słupów"

W obliczu rosnącego zagrożenia związanego z wykorzystywaniem "słupów" w celach nielegalnych, instytucje obowiązane muszą podjąć konkretne kroki, aby skutecznie zabezpieczyć się przed tym zjawiskiem. Rozpoznawanie osób działających w charakterze "słupów" jest kluczowe dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemów finansowych oraz ochrony klientów i instytucji przed działaniami przestępczymi. Poniżej przedstawiamy kilka strategii, które mogą pomóc instytucjom w zwalczaniu tego problemu:

• profilowanie klientów : ustalenie typowych profili klientów oraz wyodrębnienie oczekiwanych cech i zachowań klientów do każdej grupy (np. poziom środków, którymi dysponuje miesięcznie student); dzięki temu identyfikacja zachowań odbiegających od normy jest znacznie ułatwiona;
• weryfikacja klienta: stosowanie podwyższonych środków bezpieczeństwa finansowego w przypadkach identyfikacji sygnałów ostrzegawczych, jak np. weryfikacja pochodzenia środków finansowych, weryfikacja czy transakcje są zgodne z majątkiem klienta, czy sprawdzenie powiązań z osobami zlecającymi transakcje;
• monitorowanie zachowań: proces ponownej weryfikacji klienta powinien się odbywać również w sytuacjach, kiedy pojawią się nietypowe aktywności u klienta, takie jak nagłe zwiększenie liczby transakcji czy operacje międzynarodowe;
• analiza transakcji: instytucje obowiązane mogą wykorzystywać systemy do monitorowania transakcji. Wykrywanie niespotykanych wzorców transakcji może pomóc w identyfikacji podejrzanych aktywności.

Podsumowanie

Współczesny rynek i produkty finansowe stają się coraz bardziej skomplikowane, a technologie cyfrowe oferują nie tylko wiele korzyści, ale także otwierają drzwi dla przestępców pragnących wykorzystać system w celach nielegalnych. "Słupy", czyli osoby świadomie lub nieświadomie uczestniczące w procesach prania pieniędzy lub innych formach przestępczości finansowej, stanowią duże zagrożenie dla instytucji finansowych.

Wprowadzenie zaawansowanych technologii pozwala na skuteczniejszą analizę transakcji, wykrywanie nietypowych wzorców zachowań czy wczesne rozpoznawanie potencjalnych "słupów". Dzięki temu możliwe jest szybkie reagowanie na wszelkie podejrzane działania, zanim te przyniosą realne straty.

Trzeba też pamiętać, że sama technologia nie wystarczy. Edukacja i świadomość pracowników instytucji obowiązanych jest równie ważna. Wiedza na temat "słupów", ich metod działania, oraz rozpoznawanie typowych wzorców pozwala na bardziej świadome i efektywne podejmowanie decyzji. Szkolenia, warsztaty oraz regularne aktualizacje procedur stanowią podstawę w kształtowaniu środowiska, w którym przestępczość finansowa ma mniej możliwości na rozwój.

Wprowadzenie odpowiednich strategii zapobiegawczych, bazujących na skutecznej identyfikacji i monitorowaniu klientów, jest kluczowe dla minimalizacji ryzyka. Poprzez wczesne wykrywanie podejrzanych działań, instytucje mogą skutecznie reagować, zapobiegając potencjalnym stratom finansowym oraz chroniąc swój wizerunek w oczach klientów i regulatorów.

Podsumowując, w obliczu narastającego zagrożenia ze strony "słupów", instytucje obowiązane muszą podjąć kompleksowe działania, łączące technologie, wiedzę oraz odpowiednie procedury, aby w pełni chronić się przed tym rodzajem przestępczości finansowej.

Co mogę zrobić?

Skuteczna linią obrony w walce z przestępczością finansową jest inwestycja w najnowsze technologie wsparcia AML. Nie czekaj, aż problem dotknie Twoją instytucję. Zainwestuj już teraz w zaawansowany system wsparcia AML, aby zapewnić sobie i swoim klientom bezpieczeństwo i pewność w każdej transakcji.